Krzemiński Robert: Strona główna - Wymagania z historii dla kl V. | Szkoła Podstawowa nr 2 im. Gustawa Morcinka w Toszku

Wymagania z historii dla kl V.

Wymagania programowe dla klasy V

W poniższej tabeli zestawiono poszczególne poziomy wymagań z konkretnymi ocenami szkolnymi.

Poziom

Ocena

K+P

K+P+R
K+P+R+D
K+P+R+D+W

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra / celująca*

celująca

poziom K – konieczny

poziom P – podstawowy

poziom R – rozszerzający
poziom D – dopełniający

poziom W – wykraczający

*Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski) Opracowanie: Dariusz Judek
Badana czynność uczniów			Poziomy wymagań
I. Polska pierwszych Piastów			K	P	R	D	W
Wiadomości	- wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian				+
	- podaje autorów średniowiecznych kronik, które zawierają legendy o początkach państwa polskiego					+
	- wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn					+
	- omawia zachowane ślady pogańskich wierzeń Słowian					+
	- zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego		+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę		+
	- wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna			+
	- podaje lata panowania Mieszka I				+
	- zna pisemną relację Ibrahima ibn Jakuba dotyczącą państwa Mieszka I						+
	- omawia okoliczności, w jakich doszło do ślubu Mieszka I z Dobrawą			+
	- tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski				+
	- wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I				+
	- zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha			+
	- omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha				+
	- wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja					+
	- rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego		+
	- tłumaczy, czym był Szczerbiec					+
	- wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego					+
	- omawia legendarne początki dynastii Piastów						+
	- przedstawia stanowisko historyków dotyczące pochodzenia przodków Mieszka I						+
Umiejętności	- zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście		+
	- rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy		+
	- wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku				+
	- charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I					+
	- opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego				+
	- wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I		+
	- umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski			+
	- opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna			+
	- potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I					+
	- wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I			+
	- omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę				+
	- ocenia znaczenie bitwy pod Cedynią					+
	- porównuje przebieg granic współczesnej Polski i państwa Mieszka I						+
	- zaznacza na linii chronologicznej daty śmierci biskupa Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego			+
	- wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego				+
	- pokazuje na mapie Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów					+
	- przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III			+
	- przekazuje relację z pobytu Ottona III w Gnieźnie w 1000 roku na podstawie fragmentów kroniki Galla Anonima					+
	- charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego					+
	- opowiada o współczesnym znaczeniu zjazdu gnieźnieńskiego						+
	- prezentuje postać świętego Wojciecha						+
II. Społeczeństwo średniowiecza			K	P	R	D	W
Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, skryptorium, kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek		+
		- wie, jak duży wpływ na życie ludzi w średniowieczu miała religia		+
		- wymienia zabudowania tworzące średniowieczny klasztor		+
		- omawia przejawy średniowiecznej pobożności			+
		- tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium				+
		- zna rolę zakonów w czasach współczesnych					+
		- rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu		+
		- wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem			+
		- podaje cechy idealnego rycerza	+
		- wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia		+
		- wie, skąd wzięło się powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy i co ono oznacza				+
		- wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie			+
		- wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej				+
		- podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny				+
		- wie, jakie funkcje pełnią zamki w dzisiejszych czasach					+
		- wyjaśnia znaczenie terminu mieszczanie	+
		- podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu		+
		- wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście		+
		- wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej			+
		- rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka				+
		- wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza		+
		- tłumaczy, jaki wpływ na poprawę wydajności pracy chłopów w średniowieczu miało zastosowanie młyna i pługa			+
		- wie, czym była lokacja				+
		- wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka				+
		- wie, jak odżywiali się mieszkańcy średniowiecznej wsi			+
		- przedstawia sposoby spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi w średniowieczu					+
Umiejętności		- opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo	+
		- charakteryzuje postać świętego Franciszka z Asyżu	+
		- wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego benedyktyńska praca i tłumaczy, skąd wywodzi się to wyrażenie				+
		- potrafi wskazać różnice między stylami romańskim i gotyckim			+
		- rozpoznaje na przykładach średniowiecznych budowli takie elementy architektoniczne, jak: portal, rozeta, apsyda, łuk, sklepienie					+
		- przekazuje informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich znajdujących się w rodzinnej miejscowości lub regionie					+
		- wyjaśnia, jaką rolę w sztuce średniowiecznej odgrywała tematyka religijna					+
		- rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku		+
		- opisuje wygląd średniowiecznej twierdzy				+
		- tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie					+
		- opisuje średniowieczne miasto		+
		- charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście			+
		- potrafi wymienić różnice między handlem średniowiecznym i współczesnym					+
		- porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym					+
		- wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina		+
		- omawia przebieg procesu lokacji wsi					+
		- opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego				+
		- tłumaczy, dlaczego stosowanie trójpolówki pozwalało uzyskać lepsze efekty niż uprawa ziemi metodą żarową					+
		- porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych					+
III. Polska i Krzyżacy			K	P	R	D	W
Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz					+
		- dostrzega negatywne skutki rozbicia dzielnicowego					+
		- tłumaczy, w jakich okolicznościach powstał zakon krzyżacki					+
		- wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski					+
		- wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego					+
		- omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski					+
		- wie, jakie skutki przyniosła Polsce utrata Pomorza Gdańskiego					+
		- wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej		+
		- opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek			+
		- wyjaśnia znaczenie terminu unia				+
		- tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły		+
		- zna datę bitwy pod Grunwaldem	+
		- podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim		+
		- wymienia nazwy obszarów współczesnej Polski, na których można znaleźć ślady obecności Krzyżaków					+
		- wie, kim byli templariusze i zna opowieść o ich legendarnym skarbie					+
Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami					+
		- wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Śląsk		+
		- pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork			+
		- wymienia czynniki, które umożliwiły ponowne scalenie ziem polskich				+
		- ocenia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia państwa polskiego					+
		- wskazuje na mapie dzielnice należące do Królestwa Polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka					+
		- tłumaczy, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski					+
		- ocenia politykę prowadzoną przez Krzyżaków oraz ich działalność na podbitych terenach					+
		- pozyskuje z różnych źródeł informacje o zamku w Malborku					+
		- umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim		+
		- wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego		+
		- tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki	+
		- wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną		+
		- opowiada o uczcie u Wierzynka			+
		- ocenia, czy ostatniemu władcy z dynastii Piastów słusznie nadano przydomek Wielki			+
		- omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego				+
		- porównuje sposoby prowadzenia polityki zagranicznej stosowane przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego					+
		- umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie, bitwy pod Grunwaldem, podpisania I i II pokoju toruńskiego			+
		- wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie	+
		- wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej	+
		- przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę		+
		- podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie			+
		- określa na podstawie drzewa genealogicznego pokrewieństwo łączące przedstawicieli dynastii Piastów i Andegawenów				+
		- omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem			+
		- wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka			+
		- tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku				+
		- porównuje przebieg dwóch wojen polsko-krzyżackich w XV wieku i ocenia znaczenie tych konfliktów w polskiej historii					+
		- opowiada, czym zajmują się współczesne bractwa rycerskie					+
IV. Europejczycy odkrywają świat			K	P	R	D	W
Wiadomości		- rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata	+
		- wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb	+
		- podaje przyczyny odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu		+
		- wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna, konkwistador		+
		- zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana			+
		- wymienia skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki			+
		- wie, kim byli Hernan Cortez i Francisco Pizarro					+
		- zna datę wynalezienia ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga				+
		- tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika	+
		- wie, dlaczego Leonarda da Vinci zalicza się do czołowych postaci epoki renesansu			+
		- wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm			+
		- rozumie myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce				+
		- podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych				+
		- wie, skąd współcześnie czerpiemy wiedzę o Wszechświecie					+
		- zna teorie dotyczące tego, kto dotarł do Ameryki przed 1492 rokiem					+
Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba	+
		- pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba	+
		- wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana			+
		- opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna		+
		- wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami			+
		- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian				+
		- opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu				+
		- charakteryzuje życie na statku w XV wieku				+
		- wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat				+
		- tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na wyobrażenia ludzi o świecie				+
		- ocenia znaczenie wypraw odkrywczych dla Europejczyków i ludów zamieszkujących Amerykę					+
		- formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten temat					+
		- pozyskuje z różnych źródeł informacje o Krzysztofie Kolumbie oraz tworzy notatkę na temat tej postaci					+
		- tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię	+
		- opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe		+
		- omawia różnice w postrzeganiu ludzkiego życia w średniowieczu i renesansie			+
		- rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych			+
		- ocenia wpływ wynalazku Jana Gutenberga na zmianę światopoglądu ludzi na przełomie średniowiecza i renesansu					+
		- sporządza notatkę na temat wybranego twórcy renesansowego na podstawie zgromadzonych informacji					+
V. W Rzeczypospolitej szlacheckiej			K	P	R	D	W
Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras	+
		- zna datę hołdu pruskiego			+
		- wie, którzy władcy panowali w Rzeczypospolitej w okresie rozkwitu polskiej kultury	+
		- wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu		+
		- wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej			+
		- omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej			+
		- podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce				+
		- wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb		+
		- tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę		+
		- wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej			+
		- wymienia prawa i obowiązki szlachty			+
		- rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka		+
		- wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny				+
		- dostrzega wpływ nadawania szlachcie kolejnych przywilejów na pozycję tej grupy w państwie oraz osłabienie władzy królewskiej				+
		- zna datę zatwierdzenia uchwały nihil novi				+
		- wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki				+
		- wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie					+
		- wie, jakie znaczenie miał spław wiślany dla rozwoju handlu zbożem w XVI wieku	+
		- omawia funkcje poszczególnych zabudowań gospodarczych wchodzących w skład folwarku szlacheckiego		+
		- tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem			+
		- wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów			+
		- zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie					+
		- podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej	+
		- omawia przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej		+
		- wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów			+
		- wie, na czym polegała tolerancja religijna w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej				+
		- zna prawa, które konfederacja warszawska gwarantowała szlachcie			+
		- tłumaczy, czym była reformacja			+
		- wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja				+
		- zna datę pierwszej wolnej elekcji	+
		- wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny		+
		- wymienia postanowienia Artykułów henrykowskich		+
		- tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto				+
		- zna przyczyny kryzysu państwa polsko-litewskiego w XVII wieku		+
		- wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się za bohaterów narodowych			+
		- rozumie znaczenie terminu potop szwedzki	+
		- wyjaśnia, na czym polegała wojna podjazdowa	+
		- podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich i polsko-tureckich w XVII wieku			+
		- zna główne przyczyny i skutki wojen polsko-moskiewskich w XVII stuleciu				+
		- wymienia nazwy współczesnych państw, które leżą na terytorium dawnej Rzeczypospolitej					+
		- tłumaczy, jakie ślady potęgi dawnej Rzeczypospolitej można odnaleźć na terytorium współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy					+
		- podaje przykłady dzieł sztuki nawiązujących do wydarzeń z XVI- i XVII-wiecznej historii Rzeczypospolitej					+
		- zna dzieje dzwonu Zygmunt					+
		- umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego					+
Umiejętności		- ocenia znaczenie hołdu pruskiego w dziejach Rzeczypospolitej		+
		- określa, jaki wpływ na rozwój sztuki renesansowej w Polsce miała kultura włoska					+