Poziom

Ocena

K

K+P

K+P+R
K+P+R+D
K+P+R+D+W

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra / celująca*

celująca

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ

według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego

(dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski)

Opracowanie: Dariusz Judek

Badana czynność uczniów

Poziomy wymagań

I. Polska pierwszych Piastów

K

P

R

D

W

Wiadomości

- wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian

+

- podaje autorów średniowiecznych kronik, które zawierają legendy
o początkach państwa polskiego

+

- wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn

+

- omawia zachowane ślady pogańskich wierzeń Słowian

+

- zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę

+

- wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna

+

- podaje lata panowania Mieszka I

+

- zna pisemną relację Ibrahima ibn Jakuba dotyczącą państwa Mieszka I

+

- omawia okoliczności, w jakich doszło do ślubu Mieszka I z Dobrawą

+

- tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski

+

- wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I

+

- zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha

+

- omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha

+

- wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja

+

- rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego

+

- tłumaczy, czym był Szczerbiec

+

- wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego

+

- omawia legendarne początki dynastii Piastów

+

- przedstawia stanowisko historyków dotyczące pochodzenia przodków Mieszka I

+

Umiejętności

- zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście

+

- rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy

+

- wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku

+

- charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I

+

- opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego

+

- wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I

+

- umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski

+

- opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna

+

- potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I

+

- wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I

+

- omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę

+

- ocenia znaczenie bitwy pod Cedynią

+

- porównuje przebieg granic współczesnej Polski i państwa Mieszka I

+

- zaznacza na linii chronologicznej daty śmierci biskupa Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego

+

- wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego

+

- pokazuje na mapie Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów

+

- przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III

+

- przekazuje relację z pobytu Ottona III w Gnieźnie w 1000 roku na podstawie fragmentów kroniki Galla Anonima

+

- charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego

+

- opowiada o współczesnym znaczeniu zjazdu gnieźnieńskiego

+

- prezentuje postać świętego Wojciecha

+

II. Społeczeństwo średniowiecza

K

P

R

D

W

Wiadomości

- wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, skryptorium, kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek

+

- wie, jak duży wpływ na życie ludzi w średniowieczu miała religia

+

- wymienia zabudowania tworzące średniowieczny klasztor

+

- omawia przejawy średniowiecznej pobożności

+

- tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium

+

- zna rolę zakonów w czasach współczesnych

+

- rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu

+

- wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem

+

- podaje cechy idealnego rycerza

+

- wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia

+

- wie, skąd wzięło się powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy i co ono oznacza

+

- wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie

+

- wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej

+

- podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny

+

- wie, jakie funkcje pełnią zamki w dzisiejszych czasach

+

- wyjaśnia znaczenie terminu mieszczanie

+

- podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu

+

- wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście

+

- wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej

+

- rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka

+

- wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza

+

- tłumaczy, jaki wpływ na poprawę wydajności pracy chłopów w średniowieczu miało zastosowanie młyna i pługa

+

- wie, czym była lokacja

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka

+

- wie, jak odżywiali się mieszkańcy średniowiecznej wsi

+

- przedstawia sposoby spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi
w średniowieczu

+

Umiejętności

- opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo

+

- charakteryzuje postać świętego Franciszka z Asyżu

+

- wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego benedyktyńska praca
i tłumaczy, skąd wywodzi się to wyrażenie

+

- potrafi wskazać różnice między stylami romańskim i gotyckim

+

- rozpoznaje na przykładach średniowiecznych budowli takie elementy architektoniczne, jak: portal, rozeta, apsyda, łuk, sklepienie

+

- przekazuje informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich znajdujących się w rodzinnej miejscowości lub regionie

+

- wyjaśnia, jaką rolę w sztuce średniowiecznej odgrywała tematyka religijna

+

- rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku

+

- opisuje wygląd średniowiecznej twierdzy

+

- tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie

+

- opisuje średniowieczne miasto

+

- charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście

+

- potrafi wymienić różnice między handlem średniowiecznym i współczesnym

+

- porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym

+

- wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina

+

- omawia przebieg procesu lokacji wsi

+

- opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego

+

- tłumaczy, dlaczego stosowanie trójpolówki pozwalało uzyskać lepsze efekty niż uprawa ziemi metodą żarową

+

- porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych

+

III. Polska i Krzyżacy

K

P

R

D

W

Wiadomości

- wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz

+

- dostrzega negatywne skutki rozbicia dzielnicowego

+

- tłumaczy, w jakich okolicznościach powstał zakon krzyżacki

+

- wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski

+

- wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego

+

- omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski

+

- wie, jakie skutki przyniosła Polsce utrata Pomorza Gdańskiego

+

- wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej

+

- opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek

+

- wyjaśnia znaczenie terminu unia

+

- tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły

+

- zna datę bitwy pod Grunwaldem

+

- podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

+

- wymienia nazwy obszarów współczesnej Polski, na których można znaleźć ślady obecności Krzyżaków

+

- wie, kim byli templariusze i zna opowieść o ich legendarnym skarbie

+

Umiejętności

- umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami

+

- wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę,      Kujawy, Mazowsze, Śląsk

+

- pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork

+

- wymienia czynniki, które umożliwiły ponowne scalenie ziem polskich

+

- ocenia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia państwa polskiego

+

- wskazuje na mapie dzielnice należące do Królestwa Polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka

+

- tłumaczy, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski

+

- ocenia politykę prowadzoną przez Krzyżaków oraz ich działalność
na podbitych terenach

+

- pozyskuje z różnych źródeł informacje o zamku w Malborku

+

- umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim

+

- wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego

+

- tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki

+

- wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą,
a zostawił murowaną

+

- opowiada o uczcie u Wierzynka

+

- ocenia, czy ostatniemu władcy z dynastii Piastów słusznie nadano przydomek Wielki

+

- omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego

+

- porównuje sposoby prowadzenia polityki zagranicznej stosowane przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego

+

- umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej
w Krewie, bitwy pod Grunwaldem, podpisania I i II pokoju toruńskiego

+

- wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie

+

- wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej

+

- przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę

+

- podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie

+

- określa na podstawie drzewa genealogicznego pokrewieństwo łączące przedstawicieli dynastii Piastów i Andegawenów

+

- omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem

+

- wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka

+

- tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku

+

- porównuje przebieg dwóch wojen polsko-krzyżackich w XV wieku i ocenia znaczenie tych konfliktów w polskiej historii

+

- opowiada, czym zajmują się współczesne bractwa rycerskie

+

IV. Europejczycy odkrywają świat

K

P

R

D

W

Wiadomości

- rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata

+

- wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb

+

- podaje przyczyny odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna, konkwistador

+

- zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana

+

- wymienia skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki

+

- wie, kim byli Hernan Cortez i Francisco Pizarro

+

- zna datę wynalezienia ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga

+

- tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika

+

- wie, dlaczego Leonarda da Vinci zalicza się do czołowych postaci epoki renesansu

+

- wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm

+

- rozumie myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce

+

- podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych

+

- wie, skąd współcześnie czerpiemy wiedzę o Wszechświecie

+

- zna teorie dotyczące tego, kto dotarł do Ameryki przed 1492 rokiem

+

Umiejętności

- umieszcza na linii chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba

+

- pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba

+

- wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana

+

- opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna

+

- wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami

+

- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian

+

- opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu

+

- charakteryzuje życie na statku w XV wieku

+

- wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat

+

- tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na wyobrażenia ludzi o świecie

+

- ocenia znaczenie wypraw odkrywczych dla Europejczyków i ludów zamieszkujących Amerykę

+

- formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten

temat

+

- pozyskuje z różnych źródeł informacje o Krzysztofie Kolumbie oraz tworzy notatkę na temat tej postaci

+

- tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię

+

- opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe

+

- omawia różnice w postrzeganiu ludzkiego życia w średniowieczu i renesansie

+

- rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych

+

- ocenia wpływ wynalazku Jana Gutenberga na zmianę światopoglądu ludzi
na przełomie średniowiecza i renesansu

+

- sporządza notatkę na temat wybranego twórcy renesansowego na podstawie zgromadzonych informacji

+

V. W Rzeczypospolitej szlacheckiej

K

P

R

D

W

Wiadomości

- wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras

+

- zna datę hołdu pruskiego

+

- wie, którzy władcy panowali w Rzeczypospolitej w okresie rozkwitu polskiej kultury

+

- wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu

+

- wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej

+

- omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej

+

- podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb

+

- tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę

+

- wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej

+

- wymienia prawa i obowiązki szlachty

+

- rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka

+

- wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny

+

- dostrzega wpływ nadawania szlachcie kolejnych przywilejów na pozycję tej grupy w państwie oraz osłabienie władzy królewskiej

+

- zna datę zatwierdzenia uchwały nihil novi

+

- wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie

+

- wie, jakie znaczenie miał spław wiślany dla rozwoju handlu zbożem
w XVI wieku

+

- omawia funkcje poszczególnych zabudowań gospodarczych wchodzących
w skład folwarku szlacheckiego

+

- tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem

+

- wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów

+

- zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie

+

- podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej

+

- omawia przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej

+

- wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów

+

- wie, na czym polegała tolerancja religijna w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej

+

- zna prawa, które konfederacja warszawska gwarantowała szlachcie

+

- tłumaczy, czym była reformacja

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja

+

- zna datę pierwszej wolnej elekcji

+

- wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny

+

- wymienia postanowienia Artykułów henrykowskich

+

- tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto

+

- zna przyczyny kryzysu państwa polsko-litewskiego w XVII wieku

+

- wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się
za bohaterów narodowych

+

- rozumie znaczenie terminu potop szwedzki

+

- wyjaśnia, na czym polegała wojna podjazdowa

+

- podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich
i polsko-tureckich w XVII wieku

+

- zna główne przyczyny i skutki wojen polsko-moskiewskich w XVII stuleciu

+

- wymienia nazwy współczesnych państw, które leżą na terytorium dawnej Rzeczypospolitej

+

- tłumaczy, jakie ślady potęgi dawnej Rzeczypospolitej można odnaleźć
na terytorium współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy

+

- podaje przykłady dzieł sztuki nawiązujących do wydarzeń z XVI-
i XVII-wiecznej historii Rzeczypospolitej

+

- zna dzieje dzwonu Zygmunt

+

- umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego

+

Umiejętności

- ocenia znaczenie hołdu pruskiego w dziejach Rzeczypospolitej

+

- określa, jaki wpływ na rozwój sztuki renesansowej w Polsce miała kultura włoska

+

- charakteryzuje życie dworskie na Zamku Królewskim na Wawelu

+

- rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: loggia, arkady, attyka

+

- odnajduje w różnych źródłach utwory Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego

+

- porównuje funkcję Zamku Królewskiego na Wawelu za panowania Jagiellonów oraz współczesnego Pałacu Prezydenckiego w Warszawie

+

- opisuje wygląd dworu szlacheckiego

+

- potrafi opisać wygląd tradycyjnego stroju szlacheckiego

+

- charakteryzuje poszczególne grupy polskiej szlachty

+

- wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób można było zdobyć
i utracić szlachectwo

+

- porównuje szlachecki sejm walny ze współczesnym polskim parlamentem

+

- opisuje przebieg spławu wiślanego

+

- wskazuje na mapie porty rzeczne leżące na szlaku spławu wiślanego oraz rzeki, którymi spławiano towary

+

- opowiada o rozwoju Gdańska w XVI i XVII wieku

+

- porównuje na przykładzie Gdańska funkcjonowanie portów morskich
w XVI oraz XXI wieku

+

- umieszcza na linii chronologicznej datę zawarcia unii lubelskiej

+

- wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miejsce zawarcia unii polsko-litewskiej w 1569 roku

+

- ocenia znaczenie unii lubelskiej

+

- porównuje postanowienia unii lubelskiej z ustaleniami unii w Krewie

+

- charakteryzuje poszczególne grupy narodowościowe żyjące w państwie polsko-litewskim

+

- porównuje wygląd świątyń poszczególnych grup wyznaniowych zamieszkujących obszar dawnej Rzeczypospolitej

+

- wymienia prawa grup wyznaniowych we współczesnej Polsce

+

- umieszcza na linii chronologicznej datę pierwszej wolnej elekcji
w Rzeczypospolitej

+

- omawia przebieg wolnej elekcji

+

- wskazuje różnice między pacta conventa i Artykułami henrykowskimi

+

- porównuje wolną elekcję z wyborami prezydenckimi we współczesnej Polsce

+

- zaznacza na linii chronologicznej daty: 1655, 1660, 1683

+

- pokazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny        w XVII wieku

+

- wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polskie w XVII stuleciu

+

- ocenia, jaką rolę odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją
w latach 1655–1660

+

- wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego

+

- opowiada o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, używając wyrazów:

oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria

+

- analizuje zamieszczony w podręczniku tekst źródłowy na temat zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i formułuje wnioski na jego podstawie

+

- wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem

+

- opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji

+

- omawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku

+

- porównuje terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów z obszarem współczesnej Polski

+

VI. Upadek Rzeczypospolitej

K

P

R

D

W

Wiadomości

- zna daty: elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski,
I rozbioru Rzeczypospolitej, utworzenia Komisji Edukacji Narodowej

+

- wie, czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył

+

- wyjaśnia, dlaczego Ignacy Krasicki zaliczany jest do czołowych postaci  polskiej kultury w XVIII wieku

+

- przedstawia postulaty konfederatów barskich

+

- rozumie, dlaczego dzień 14 października jest obchodzony jako Dzień Edukacji Narodowej

+

- wie, dlaczego sejm obradujący w latach 1788–1792 określa się jako Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki

+

- zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja

+

- podaje daty: obrad Sejmu Wielkiego, wojny prowadzonej w obronie Konstytucji 3 maja, II rozbioru Polski

+

- wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja

+

- wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja

+

- zna przyczyny i skutki uchwalenia Konstytucji 3 maja

+

- omawia okoliczności, w jakich zawiązano konfederację targowicką,
i wymienia jej następstwa

+

- wie, kim byli Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj

+

- zna okoliczności ustanowienia Orderu Virtuti Militari przez Stanisława Augusta Poniatowskiego

+

- wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym

+

- podaje datę wybuchu powstania kościuszkowskiego

+

- wymienia dokonania Tadeusza Kościuszki przed wybuchem powstania
w 1794 roku

+

- wie, jaką rolę odegrali w trakcie powstania kościuszkowskiego Jan Henryk Dąbrowski i Jan Kiliński

+

- zna datę III rozbioru Rzeczypospolitej

+

- omawia przyczyny i skutki III rozbioru Polski

+

- wyjaśnia znaczenie terminów: barok, oświecenie, klasycyzm

+

- wymienia charakterystyczne cechy sztuki barokowej i klasycystycznej

+

- podaje przykłady budowli barokowych i klasycystycznych z uwzględnieniem regionu, w którym mieszka

+

- wie, jakie funkcje pełniła sztuka barokowa w Kościele katolickim

+

- wymienia najważniejsze wynalazki epoki oświecenia

+

- tłumaczy, czym była Wielka encyklopedia francuska

+

- zna dzieła sztuki nawiązujące do wydarzeń z XVIII-wiecznej historii Rzeczypospolitej

+

- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1764, 1772, 1773

+

Umiejętności

- wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku
I, II i III rozbioru

+

- wymienia reformy wprowadzone w polskim systemie oświaty za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

+

- określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej

+

- dostrzega związek między wykształceniem obywateli a ich poczuciem odpowiedzialności za państwo

+

- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1788, 1791, 1792, 1793

+

- omawia reformy Sejmu Wielkiego

+

- ocenia decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu do konfederacji targowickiej

+

- umieszcza na linii chronologicznej daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski

+

- opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się podczas powstania kościuszkowskiego, używając wyrażeń: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy

+

- podaje przyczyny i skutki wybuchu powstania w 1794 roku

+

- opisuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej

+

- wyjaśnia, dlaczego Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał połaniecki

+

- omawia rolę chłopów w powstaniu kościuszkowskim

+

- opowiada o losach Tadeusza Kościuszki po powstaniu w 1794 roku

+

- ocenia dokonania Tadeusza Kościuszki

+

- porównuje sztukę barokową z klasycystyczną oraz wskazuje różnice między stylem renesansowym i barokowym w architekturze

+

- rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: gzyms, tympanon, fasada

+

- tłumaczy, co spowodowało ożywiony rozwój nauki w epoce oświecenia

+

- ocenia dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

+