72

• • • O mnie
    • Moje przedmioty
    • Wymagania z historii dla klasy IV.
    • Wymagania z historii dla klasy V.
    • Wymagania z historii dla klasy VI.
    • Nowa podstrona

• • • • Wymagania z historii dla klasy VI.

      • Wymagania programowe

        dla klasy VI szkoły podstawowej według programu Nowej Ery

        
        

        
        

        Badana czynność uczniów			Poziomy wymagań
        			K	P	R	D	W
        1. U PROGU CZASÓW NOWOŻYTNYCH
        1. Wiadomości	A	• pamięta datę: 1492 • pamięta daty: 1519-1522, 1517, 1569 • pamięta daty: 1525, 1572 • zna postaci: Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan, Amerigo Vespucci, Leonardo da Vinci, Marcin Luter, Zygmunt Stary, Zygmunt August, Bona Sforza, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Mikołaj Kopernik • zna postaci: Vasco da Gama, Michał Anioł, Rafael Santi, Jan Kalwin, Henryk VIII • zna postaci: Jan Zamoyski, Bernardo Morando, Henryk Walezy, Stefan Batory	■ ■	■ ■	■ ■
        	B	• rozumie pojęcia: kompas, busola, karawela, kolonia, humanizm, renesans, reformacja, tolerancja, szlachta • rozumie pojęcia: Nowy i Stary Świat, protestantyzm, heretyk, arras, przywilej, magnateria, stan • rozumie pojęcia: ekumenizm, mecenas, sejm walny, demokracja szlachecka, indeks ksiąg zakazanych, Rzeczpospolita Obojga Narodów • wymienia przyczyny i skutki odkryć geograficznych • wyjaśnia, dlaczego Marcin Luter wystąpił przeciwko Kościołowi katolickiemu • omawia wkład ostatnich Jagiellonów w rozwój kultury • omawia wpływ przywilejów na umocnienie szlachty w państwie		■ ■ ■ ■	■ ■	■
        II. Umiejętności	C	• umie przedstawić przebieg najważniejszych wypraw odkrywczych • umieszcza postaci i wydarzenia na osi czasu • określa, na czym polegały zmiany w życiu ludzi w epoce renesansu • porównuje poglądy humanistów i myślicieli średniowiecza • wskazuje skutki reformacji i próby przywrócenia jedności chrześcijan • wyjaśnia twierdzenie „Polska państwem bez stosów" • wskazuje granicę Polski w XVI w. • dostrzega rolę wybitnych twórców nie tylko w kontekście kultury polskiej, ale także europejskiej • przedstawia pozycję stanów w Polsce szlacheckiej • opowiada o roli regionu w Rzeczpospolitej w wymienionym okresie • korzysta z różnorodnych źródeł historycznych	■	■ ■ ■	■ ■	■ ■ ■	■ ■

        
        

        II. BAROK PEŁEN KONTRASTÓW

        I. Wiadomości	A	• pamięta daty: 1596, 1655-1660, 1683 • pamięta datę: 1605 • pamięta datę: 1648 • zna postaci: Stefan Czamiecki, Jan III Sobieski • zna postaci: Galileusz, Newton, Jan Sebastian Bach, Stefan Batory • zna postaci: Kartezjusz, przeor Augustyn Kordecki • zna postaci: Stanisław Żółkiewski, Jan Karol Chodkiewicz, Bohdan Chmielnicki	■	■ ■	■ ■		■ ■
        	B	• rozumie pojęcie: barok • rozumie pojęcia: opera, husaria, potop szwedzki • rozumie pojęcia: piechota wybraniecka, odsiecz • rozumie pojęcia: empiryzm, racjonalizm, pospolite rusze­nie, sarmatyzm, żupan, kontusz • wymienia przyczyny wojen z sąsiadami • omawia wpływ wojen na sytuację polityczno-gospodarczą Polski w XVII w. • charakteryzuje wpływ sztuki baroku na ożywienie uczuć religijnych • wyjaśnia wpływ odkryć i wynalazków na poszerzenie wiedzy człowieka o świecie • wskazuje kontrasty życia codziennego doby baroku	■	■ ■	■ ■	■ ■ ■	■
        II. Umiejętności	C	• analizuje źródła ikonograficzne i omawia cechy architektury i sztuki barokowej • wskazuje zabytki barokowe w regionie • porównuje i wskazuje różnice w budowlach barokowych i renesansowych • wskazuje na mapie państwa, z którymi prowadziliśmy wojny w XVII w. • wskazuje na mapie miejsca bitew • wskazuje na mapie i omawia zmiany granic Polski w wyniku wojen w XVII w. • potrafi umieścić na osi czasu daty najważniejszych bitew w XVII w. • potrafi opowiedzieć o walkach, w czasie powstania Chmielnickiego i potopu szwedzkiego, związanych z regionem • potrafi rozpoznać strój szlachecki • potrafi opisać strój szlachecki • potrafi sporządzić biogram wybranego dowódcy polskiego z XVI-XVII w.		■ ■	■ ■	■ ■ ■	■ ■ ■ ■

        
        

        III. MYŚLICIELE PROPONUJĄ ZMIANY

        1. Wiadomości	A	• pamięta daty: 1772, 1793, 1795 • pamięta daty: 1788-1792, 1794 • pamięta daty: 4 lipca 1776, 14 lipca 1789 • zna postaci: Tadeusz Kościuszko, Stanisław August Poniatowski • zna postaci: Monteskiusz, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski, Tadeusz Rejtan, Katarzyna II • zna postaci: Wolter, Mozart, Beethoven, Waszyngton, Jan Kiliński, Bartosz Głowacki • zna postaci: Kazimierz Pułaski, Beniamin Franklin	■ ■	■ ■	■ ■	■
        	B	• rozumie pojęcia: trójpodział władzy, konstytucja, liberum veto • rozumie pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej, insurekcja, encyklopedyści, absolutyzm, kosynierzy • rozumie pojęcia: oświecenie, rewolucja, płodozmian • omawia wpływ odkryć i wynalazków na poszerzenie wiedzy człowieka o świecie • wyjaśnia, na czym opierał się trójpodział władzy Monteskiusza • omawia przyczyny i skutki rewolucji francuskiej • omawia przyczyny i skutki wojen o niepodległość kolonii angielskich • omawia rolę króla w rozwoju oświaty i kultury w XVIII w. w Polsce • dostrzega istotę reform proponowanych przez twórców Konstytucji 3 maja • dostrzega przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego • dostrzega przyczyny upadku Rzeczpospolitej	■	■	■ ■ ■ ■ ■	■ ■ ■ ■
        II. Umiejętności	C D	• potrafi wskazać na mapie Stany Zjednoczone i Francję • potrafi wskazać na mapie etapy rozbiorów Polski • na podstawie różnych źródeł informacji uzupełnia wiedzę o wybitnych przedstawicielach epoki • potrafi ocenić wpływ idei oświecenia na ustrój współczes­nych państw • potrafi opowiedzieć o obiadach czwartkowych, analizując tekst źródłowy • potrafi dostrzec znaczenie konstytucji majowej dla państwa polskiego • potrafi umieścić na osi czasu najważniejsze wydarzenia XVIII w. • potrafi wskazać wkład Polaków w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych • umie uporządkować wydarzenia z dziejów regionu i połą­czyć je z wydarzeniami z dziejów Polski i Europy		■ ■	■	■ ■ ■	■ ■ ■

        
        

        IV. WIELKIE ZMIANY CYWILIZACYJNE XIX W.

        	A	• pamięta datę: 1797 • pamięta daty: 29 listopada 1830, 1830-1831, 1863 • pamięta daty: 1807, 1809, 1848 • pamięta datę: 1846 • zna postaci: Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki • zna postaci: Maria Skłodowska-Curie, Napoleon, książę Józef Poniatowski, polscy twórcy kultury romantyzmu i okresu pozytywizmu • zna postaci: Pasteur, Bell, Edison, Roentgen, Watt, Józef Bem, Drzymała	■ ■	■ ■	■ ■	■
        I. Wiadomości	B	• rozumie pojęcia: fabryka, germanizacja, rusyfikacja, powstanie, Legiony Polskie • rozumie pojęcia: rewolucja przemysłowa, uwłaszczenie, równouprawnienie, emigracja, zsyłka • rozumie pojęcia: burżuazja, proletariat, urbanizacja, Wiosna Ludów, autonomia, rugi pruskie • rozumie pojęcie: praca organiczna • omawia główne przyczyny wybuchu rewolucji przemysłowej i skutki • omawia główne przyczyny Wiosny Ludów • wie, jakich praw i dlaczego domagało się społeczeństwo XIX w. • omawia wpływ osiągnięć naukowo-technicznych na warunki życia ludzi • wie, z czego wynikały różnice w rozwoju gospodarczym poszczególnych zaborów • wie, dlaczego Polacy podejmowali walkę o wolność i zachowanie polskości w XIX w. • wie, jakie konsekwencje ze strony zaborców ponosili Polacy w wyniku powstań • rozumie znaczenie hasła „za naszą i waszą wolność" • wie, w jaki sposób zaborcy realizowali politykę wynarada­wiania Polaków	■	■ ■ ■	■ ■ ■ ■	■ ■ ■ ■ ■
        II. Umiejętności	C D	• wskazuje na mapie granice Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego • wskazuje na mapie państwa biorące udział w Wiośnie Ludów • wskazuje na mapie obszary objęte polskimi powstaniami narodowymi • na osi czasu umieszcza wyżej wymienione wydarzenia • wskazuje na mapie państwa, w których nastąpił rozwój przemysłu • przedstawia zmiany, jakie nastąpiły na wsi polskiej po przejściu z trójpolówki na płodozmian • opowiada o zmianach w wyglądzie miast w XIX w. w wyniku rozwoju przemysłu • opowiada, jak warunki życia ludzi zmieniają się w wyniku rozwoju cywilizacji • wykonuje słownik wynalazków, które uczyniły życie ludzi wygodniejszym • porównuje warunki życia w poszczególnych zaborach • uzasadnia, dlaczego Kraków był centrum kultury polskiej w XIX w. • określa, pod jakim zaborem znajdowała się miejscowość, w której mieszka • analizuje przyczyny klęsk powstań narodowych • łączy historię najbliższej okolicy z polskimi powstaniami narodowymi • ocenia zasługi twórców kultury w umacnianiu polskości		■ ■ ■ ■	■ ■ ■ ■	■ ■ ■ ■	■ ■ ■

        
        

        
        

        
        

        
        

        
        

        
        

        
        

        V. MIĘDZY DEMOKRACJĄ A DYKTATURĄ

        		1	K	P	R	D	W
        1. Wiadomości	A	• pamięta daty: 1914, 11 XI 1918, 15 VIII 1920, 1 września 1939, 171X1939, 8 V 1945 • pamięta daty: 1917, 1919-1921, 1 VIII 1944, 1981, 1989 • pamięta daty: 1922, 1933, 6 IX 1945, 1956, 1968, 1980 • pamięta daty: 1949, 1955 • zna postaci: Józef Pilsudski, Hitler, Stalin, Lech Wałęsa, Jan Paweł II • zna postaci: Lenin, Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, Władysław Sikorski • zna postaci: Benito Mussolini, Tadeusz Mazowiecki, Michaił Gorbaczow	■ ■	■ ■	■ ■	■
        	B	• rozumie pojęcia: dyktatura, obóz koncentracyjny, okupant • rozumie pojęcia: ententa, państwa centralne, komunizm faszyzm, koalicja antyhitlerowska, bomba atomowa, NATO, Układ Warszawski • rozumie pojęcia: bolszewicy, plebiscyt, nazizm, stalinizm, żelazna kurtyna • rozumie pojęcia: swastyka, zimna wojna • rozumie pojęcie: Generalna Gubernia • wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej i jej skutki • omawia, na jakich zasadach opierał się ustrój wprowadzony w Rosji w 1917 r. • wyjaśnia znaczenie działalności i walk Polaków dla odzyskania niepodległości • wyjaśnia, dlaczego 11 XI i 15 VIII są obchodzone jako święta państwowe • omawia różnice między państwem demokratycznym a totalitarnym	■ ■	■	■ ■ ■	■ ■ ■	■
        		• omawia niebezpieczeństwa wynikające z poglądów skrajnie nacjonalistycznych • wyjaśnia zagrożenie dla Polski wynikające z polityki ZSRR i Niemiec • wyjaśnia przyczyny wybuchu II wojny światowej • wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania warszawskiego • wyjaśnia skutki II wojny światowej • wyjaśnia, dlaczego doszło do podziału Europy po II wojnie światowej • wskazuje zagrożenia wynikające z wyścigu zbrojeń • wyjaśnia, dlaczego w Polsce wielokrotnie dochodziło do wystąpień przeciwko władzy • wyjaśnia, na czym polegało przełomowe znaczenie wydarzeń z 1989 r.		■ ■	■ ■	■ ■ ■ ■	■
        II. Umiejętności	C	• potrafi zaznaczyć na osi czasu daty wyżej wymienionych wydarzeń • wskazuje na mapie państwa biorące udział w I i II wojnie światowej • wskazuje na mapie granice Polski po I i II wojnie światowej • wykonuje mapkę miejsc pamięci narodowej związanych z walką i męczeństwem Polaków w II wojnie światowej • sporządza kalendarium II wojny światowej z uwzględnieniem udziału Polaków w walkach na frontach II wojny światowej • omawia formy terroru stosowane przez okupantów na ziemiach polskich • podaje przykłady wrogości między ZSRR i USA • przedstawia wybrane przykłady z życia państw komunistycznych • wskazuje na mapie państwa demokracji ludowej • wskazuje na mapie państwa, w których obalono komunizm i państwa powstałe po upadku komunizmu		■ ■	■ ■ ■	■ ■	■ ■ ■

        VI. DOBRODZIEJSTWA I PRZEKLEŃSTWA CYWILIZACJI

        
        

        1			K	P	R	D	W
        I. Wiadomości.	A	• pamięta datę: 1969 • pamięta daty: 1918-1939, 20-lecie międzywojenne • zna postaci: polskich noblistów, prezydentów Polski • zna przedstawicieli okresu międzywojennego, okresu wojny i okupacji, okresu powojennego • zna polskich sportowców (medalistów, olimpijczyków)			■ ■	■ ■	■
        	B	• rozumie pojęcia: analfabetyzm, bezrobocie, PRL • rozumie pojęcia: mniejszość narodowa, broń masowej zagłady, cenzura • rozumie pojęcia: COP, Liga Narodów, penicylina • omawia wpływ powszechnego nauczania na zmniejszenie analfabetyzmu • omawia znaczenie reform dla odrodzonego państwa • omawia wkład Polaków w odbudowę zniszczonego kraju • rozumie, że postęp techniczny może szkodzić i służyć człowiekowi	■	■	■ ■ ■	■ ■
        II. Umiejętności	C	• umie pokazać na mapie ziemie zamieszkiwane przez mniejszości narodowe • umie wykonać wykres przedstawiający skład procentowy mniejszości narodowych • potrafi, na podstawie zebranego materiału, scharakteryzować przemiany w życiu codziennym dotyczące omawianego okresu • potrafi sporządzić biogram wybranej postaci omawianego okresu • dostrzega dodatnie i ujemne strony życia codziennego w Polsce Ludowej • odszukuje i wskazuje „ślady Polski Ludowej" w lokalnym środowisku				■ ■	■ ■ ■ ■

        VII. W STRONĘ DEMOKRACJI I DOBROBYTU

        I. Wiadomości	A	• pamięta daty: 1997, 1999
        	B	• rozumie pojęcia: obywatel, gmina, wójt, burmistrz, prezy­dent, radny • rozumie pojęcia: województwo, powiat, samorząd terytorial­ny, Unia Europejska • rozumie pojęcia: euro, ONZ • rozumie, na czym polegają kompetencje lokalnych instytucji władzy • rozumie, dlaczego należy okazywać szacunek symbolom narodowym • rozumie istotę zmian w gospodarce polskiej po 1989 roku • rozumie główne cele i zadania Unii Europejskiej • rozumie, dlaczego organizacje i wybitne jednostki działają w obronie praw człowieka • rozumie, co to znaczy być członkiem lokalnej społeczności	■ ■	■ ■ ■	■ ■	■	■
        | II. Umiejętności	C	• umie, na podstawie tekstu konstytucji, opowiedzieć o prawach i obowiązkach obywatela • umie określić administracyjne położenie swojej miejscowości • potrafi określić korzyści wynikające z przystąpienia Polski do NATO i Unii Europejskiej • potrafi wskazać na mapie siedzibę i państwa należące do Unii Europejskiej • potrafi wskazać na mapie państwa kandydujące do Unii Europejskiej • określa swoje prawa i obowiązki	■	■	■ ■	■ ■