Badana czynność uczniów

Poziomy wymagań

1

K

P

R

D

W

I. Wiadomości

A

• wie, jakie czynności decydują o narodzinach cywilizacji

• zna cywilizacje starożytne (Egipt, Mezopotamia, Fenicja, Palestyna, Grecja, Rzym)

• zna rolę, jaką odgrywały rzeki w istnieniu państw starożytnych

■ ■

■

B

• uczeń rozumie, co oznacza rok, wiek, tysiąclecie, nasza era, przed naszą erą, prehistoria, epoka, chronologia, cywilizacja

• rozumie, dlaczego dzieje ludzkości dzielą się na epoki

• rozumie różnicę między prahistorią a historią

• dostrzega wzajemne związki między różnymi składnikami cywilizacji

• dostrzega dysproporcje czasowe

• dostrzega związki między środowiskiem naturalnym a rozwojem form państwowych

• dostrzega podobieństwa i różnice w warunkach kształtują­cych powstanie państw

■

■ ■

■

■

■

■

II. Umiejętności

C

• umie wskazać na mapie położenie cywilizacji starożytnych • umie wyjaśnić istotę podziału na lata naszej ery i przed naszą erą

• wymienia w kolejności główne epoki oraz oblicza w przybli­żeniu czas ich trwania

• umie wyjaśnić pojęcie: cywilizacja

• dzieli czynniki cywilizacji na materialne i duchowe

• stosuje uzyskaną wiedzę do współczesności poprzez przykłady

• umie określić, które cywilizacje powstały wcześniej, a które później

■ ■

■ ■

■

■

■

A

• zna techniki uprawy roli w Egipcie i Mezopotamii

• wie, jakie były podstawowe narzędzia stosowane w uprawie

• wie, co to był system nawadniania

• zna nazwy głównych rzek cywilizacji rolniczych (Tygrys,

Eufrat, Nil)

• zna rolę komunikacji w życiu starożytnych państw

• zna rodzaje zajęć ludności miast starożytnych

• wie, jak wyglądały stroje cywilizacji starożytnych

• zna materiały, z których budowano

• pamięta, co to były: mumia, balsamowanie, sarkofag,

faraon, toga

• zna obyczaje związane z życiem codziennym (rodzina,

nauka, religia, praca)

• zna rolę armii w życiu imperium rzymskiego i w starożytnej Grecji

• zna pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr,

ONZ, korsarz

• wie, kim był Spartakus

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

I. Wiadomości

B

• rozumie pojęcia: agora, akwedukt, forum, termy, Akropol

• dostrzega rolę wielkich rzek

• dostrzega wpływ warunków naturalnych na zajęcia ludności

• rozumie rolę morza w życiu ludów starożytnych

• rozumie wyrażenie „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu"

• dostrzega różnice w życiu mieszkańców cywilizacji starożytnych

• rozumie zasadnicze różnice w sytuacji dzieci i kobiet,

w poszczególnych państwach dawniej a dziś

• rozumie rolę edukacji w życiu starożytnych społeczeństw

• rozumie przyczyny powstań niewolników w Rzymie

• dostrzega zróżnicowanie społeczeństw starożytnych

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

II. Umiejętności

C

• potrafi zaznaczyć na osi czasu wiek powstania cywilizacji

starożytnych

• umie wskazać na mapie wielkie rzeki (Eufrat, Tygrys, Nil)

• zaznacza na osi czasu okres świetności Babilonu, Aten, Rzymu

• analizuje proste teksty źródłowe

• umie scharakteryzować rodzaje prac, technik rolnych oraz

upraw w Egipcie i Mezopotamii

• umie określić rolę miast starożytnych i dostrzec różnice

między miastem starożytnym a współczesnym

• charakteryzuje osiągnięcia w zakresie techniki budowy dróg

• umie opowiedzieć o rozrywkach ludów starożytnych

• potrafi zainscenizować prostą scenkę przedstawiającą

epizod z życia codziennego

• pisze relacje z jednego dnia przeżytego w mieście starożytnym

• przedstawia różnice w sposobie wychowania, nauczania

w państwach starożytnych

• ocenia różne metody wychowawcze w starożytności

• samodzielnie poszukuje informacji na temat sposobu

prowadzenia walk przez Greków i Rzymian

• potrafi wskazać źródło pochodzenia niewolników i wykonywane przez nich prace

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

I. Wiadomości

A

• zna imiona najważniejszych bogów i bóstw

• zna tytuły utworów Homera i Wergiliusza oraz ich głównych bohaterów

• zna treść wybranych mitów

• zna postaci: Mojżesz, Jezus, Konstantyn Wielki

■

■

■

■

B

• rozumie pojęcia: sfinks, piramida, kapłan, wyrocznia, mit, Biblia, Stary i Nowy Testament, poganie, judaizm, monoteizm, politeizm

• rozumie, dlaczego mieszkańcy Egiptu i Mezopotamii oddawali cześć siłom przyrody

• dostrzega różnicę między religią Starożytnego Wschodu a Grecją i Rzymem

• rozumie rolę kapłanów

• rozumie rolę mitów w życiu Greków

• dostrzega artystyczne piękno mitów

• rozumie znaczenie nauki Chrystusa i jego uczniów dla powstania chrześcijaństwa

• dostrzega związek między judaizmem a chrześcijaństwem

■

■ ■

■

■

■

■

■

II. Umiejętności

C

• potrafi opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców starożyt­nych państw

• rozpoznaje budowle (świątynie) oraz opisuje je

• opowiada o wyobrażeniach bogów

• umie przypisać bogom ich atrybuty i dziedzinę życia

• wskazuje na mapie Troję, Olimp, Palestynę

• wyjaśnia różnicę między politeizmem a monoteizmem

• wskazuje pozostałości kultury żydowskiej w swoim regionie

• opowiada (barwnie) wybrany mit

• odróżnia rzeczywistość mitologiczną od historycznej

• w oparciu o przykłady umie podać, jaka jest współczesna rola mitu

• wymienia przyczyny rozproszenia Żydów po świecie

• wyjaśnia przyczyny rozszerzania się chrześcijaństwa

• zaznacza na taśmie czasu narodziny Chrystusa

• wyjaśnia, co odróżniało chrześcijan od innych religii

■

■

■

■ ■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

A

• zna datę 776 r. p.n.e.

• zna konkurencje, które wchodziły w skład pięcioboju

• rozróżnia budowle architektury starożytnej

• umie wymieniać główne osiągnięcia nauk

• zna różne rodzaje pisma

• zna postaci: Fidiasz, Sokrates, Arystoteles, Platon, Aleksander Wielki

■

■

■

■

■

■

• rozumie pojęcia: władza despotyczna

■

• demokracja

■

• obywatel

■

• miasto-państwo

■

• Zgromadzenie Ludowe

■

• republika

■

• konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, legion

■

• rzeczpospolita

■

• tragedia-komedia

■

• igrzyska, olimpiada

■

• kolumna, kopuła, porządek architektoniczny

■

• antyk

■

• płaskorzeźba

■

• łuk triumfalny

■

• cyrk

■

• filozofia

■

• kodeks

■

• języki romańskie

■

• dostrzega różnicę między różnymi formami sprawowania

władzy (republika, demokracja, władza despotyczna)

■

• dostrzega różnice i podobieństwa między demokracją

współczesną a antyczną

■

• rozumie rolę igrzysk olimpijskich w życiu Greków

■

• rozumie wkład ludów starożytnych w rozwój cywilizacji

■

• rozumie znaczenie prawa w życiu społeczeństw starożytnych i współczesnych

■

• dostrzega znaczenie pisma w życiu ludzi i rozwoju cywilizacji

■

• potrafi operować poznanymi pojęciami

■

• umie omówić rolę, jaką pełniły poszczególne instytucje

państwowe

■

• podaje przykłady stosowania w najbliższym otoczeniu

procedur demokratycznych (samorząd szkolny)

■

• potrafi zaznaczyć na taśmie czasu: pierwsze igrzyska,

powstanie teatru

■

• wskazuje na mapie Olimpie, zasięg terytorialny imperium

rzymskiego, zasięg języka łacińskiego i greckiego

■

• wyszukuje przykłady świadczące o obecności greki i łaciny

we współczesnym świecie

■

• samodzielnie ocenia i określa wkład starożytnych w postęp

cywilizacji

■

• wyszuka przykłady o doskonałości prawa rzymskiego

■

• potrafi dostrzec wynalazki ludów starożytnych we współczesnym świecie

■

• dostrzega naśladownictwo wzorów antycznych w później­szych architekturach

■

C

• wykonuje album „Zabytki architektury starożytnej"

■

• wskazuje różnice i podobieństwa między igrzyskami starożytnymi a współczesnymi

■

• bierze aktywny udział w dramie na dany temat

■

1. NARODZINY EUROPY

1. Wiadomości

A

• wylicza plemiona słowiańskie, polskie

• wymienia współczesne państwa europejskie, w których większość ludności stanowią Słowianie

• wylicza spadkobierców Karola Wielkiego

• wymienia korzyści płynące z przyjęcia chrześcijaństwa

• pamięta daty: 395 r., 476 r., 1453 r.

■

■

■

■ ■

B

• rozumie pojęcia: barbarzyńca, monarchia, plemię, misja, pogaństwo, chrystianizacja, herezja, kryzys, upadek, cesarz, cesarstwo

• wie, jaki istniał związek między monarchią a papiestwem

• wie, dlaczego rozpadła się monarchia Karola Wielkiego

• wie, w jaki sposób powstały pierwsze państwa słowiańskie

• wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla umocnie­nia państwa polskiego

• rozumie, że przejście z jednej epoki w drugą dokonuje się stopniowo

■

■

■ ■

■

■

1. Umiejętności

C

• wskazuje na mapie obszar podzielonego cesarstwa oraz ich stolicę

• określa skutki najazdów barbarzyńskich

• wskazuje na mapie obszar monarchii Karola Wielkiego oraz państw powstałych z jego podziału

• wskazuje, co z dorobku monarchii karolińskiej przyjęła średniowieczna Europa, w tym również Polska

• wskazuje na mapie pierwotne siedziby Słowian oraz podać, do której grupy zaliczają się plemiona polskie

• wskazuje pierwsze plemiona polskie

• interpretuje fragmenty kroniki Galia Anonima

• zaznacza na taśmie chronologicznej daty omawianych wydarzeń

■

■

■

■

■

■

■

■

D

• sprawnie posługuje się poznanymi pojęciami w sytuacjach problemowych

• umie przeanalizować przyczyny rozpadu monarchii Karola Wielkiego

• umie ocenić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego

• potrafi porównać monarchię Karola Wielkiego z monar­chią pierwszych Piastów

■

■

■

■

II. ROLA RELIGII W ŚREDNIOWIECZU

I. Wiadomości '

A

• zna postaci: Mahomet, Allach, Bolesław Krzywousty, Konrad Mazowiecki, Jadwiga, Władysław Jagiełło

• zna daty: 622, 966, 1000, 1025, 1138, 1320, 1364, 1385, 1410, 1466

■

■

B

• rozumie pojęcia: chrystianizacja, obyczaj, obrzęd, papież, katolicyzm, relikwia, prawosławie, cerkiew, patriarcha, muzułmanin, islam, krzyżowiec, wyprawa krzyżowa, Koran, meczet, jałmużna

• wyjaśnia, na czym polegała chrystianizacja, kto zajmował się krzewieniem chrześcijaństwa?

• ilustruje, że proces chrystianizacji odbywał się przez dłuższy czas i dokonuje się nadal

• wyjaśnia, na czym polegała rola papieża w średniowieczu i obecnie

• ilustruje przebieg wypraw krzyżowych

■

■

■

■

■

. Umiejętności

C

• gromadzi informacje na temat św. Wojciecha, opowiada o jego życiu i czynach

• odszukuje informacje na temat innych misjonarzy, rejonów ich działania, wskazuje na mapie trasy ich wypraw misyjnych • wskazuje na mapie rejony, w których zdobyło przewagę prawosławie oraz określa, jakie kraje leżą obecnie na tym terenie

• wskazuje na mapie kraje opanowane przez wyznawców islamu, tereny, o które toczyły się walki w czasie wypraw krzyżowych

• wskazuje na mapie Mekkę, Medynę, Gniezno, Kraków

■

■

■

■

■

D

• wyjaśnia współczesne stosunki między katolicyzmem i prawosławiem

• wykrywa i ocenia podobieństwa i różnice między katolicy­zmem a prawosławiem, między chrześcijaństwem a islamem

• ocenia akcję misyjną (i rezultaty) św. Wojciecha

• ocenia przyczyny, skutki i znaczenie wypraw krzyżowych

■

■ ■

■

1. Wiadomości

A

• wymienia Jana Gutenberga i dziejopisarzy: Jana Długosza, Wincentego Kadłubka

• zna znacznie daty: 1364 r.

■

■

B

• rozumie pojęcia: budownictwo sakralne i świeckie, styl romański, gotycki, witraż, rozeta, kopuła, sklepienie, łuk, uniwersytet, rektor, żak, klasztor, teologia, wydział, filozofia, dziejopisarstwo (roczniki, kroniki, żywoty świętych), kultura łacińska, szlachta, herby, stany społeczne, dwór, zamek, turniej, pasowanie na rycerza, cech, eksponat, katedra, pergamin

• rozróżnia style: romański, gotycki

• ilustruje obyczaje i zwyczaje stanów społecznych

• wyjaśnia, jak powstał stan szlachecki

• ilustruje, jak powstało miasto, jak ono wyglądało

• opowiada, jak wyglądała nauka na uniwersytecie

• przedstawia wybrane elementy kultury dworskiej

■

■ ■ ■

■ ■ ■

II Umiejętności

II. Um

C

• wskazuje na mapie największe średniowieczne miasta i uniwersytety

• rysuje charakterystyczne detale sztuki romańskiej i gotyckiej

• samodzielnie poszukuje podstawowych wiadomości o pierwszym polskim uniwersytecie

• porównuje kroniki z rocznikiem

• posługuje się i analizuje herbarze

■

■

■

■

■

D

• zaznacza różnicę między sztuką średniowieczną a współczesną

• porównuje kształcenie w średniowieczu do kształcenia współczesnego

• ocenia wpływ kultury rycerskiej na kulturę szlachecką (herby, obyczaje)

• dostrzega we współczesnej architekturze miast elementy (struktury) stylu gotyckiego i romańskiego

■

■

■

■

K

P

R

D

W

1. Wiadomości

• wylicza narzędzia uprawy ziemi w średniowieczu

• wymienia różne rodzaje rzemiosł w średniowieczu

■

■

• rozumie pojęcia: stan, senior, wasal, trójpolówka, pańszczyzna, czynsz, rzemiosło, cech, czeladnik, epidemia, mistrz, targ, jarmark, rynek, przywilej, lokacja, sołtys, wolnizna, wymiana handlowa, sukiennice

• wyjaśnia, co to jest podział stanowy

• ilustruje życie wsi średniowiecznej

• opisuje rolę sołtysa w średniowieczu

• wyjaśnia opis drogi od ucznia do mistrza

• wyjaśnia znaczenie cechów w dziedzinie religijnej, społecznej, militarnej

• wyjaśnia znaczenie wymiany handlowej w średniowieczu

• opowiada o życiu ludzi w średniowieczu

■

■

■ ■ ■

■

■

■

1

K

P

R

D

W

II. Umiejętności

C

• rysuje schemat przedstawiający hierarchię społeczeństwa średniowiecznego

• opowiada o sposobach uprawy w średniowieczu

• porównuje sposób zdobywania zawodu w średniowieczu ze współczesnością

• wskazuje na mapie główne szlaki handlowe w średniowiecz­nej Europie

• porównuje życie w średniowiecznym mieście ze współczesnością

■

■

■

■

■

D

• wskazuje różnice prawne pomiędzy stanami

• objaśnia, na czym polegała nierówność w stosunkach między ludźmi epoki średniowiecza

• analizuje proces zakładania wsi

• dowodzi, jaki postęp dokonał się w rolnictwie od średnio­wiecza do współczesności

• wskazuje w swojej najbliższej okolicy ślady osadnictwa średniowiecznego w postaci nazw miejscowości

• wykrywa elementy tradycji rzemieślniczych we współcze­snym życiu miasta

• dostrzega różnicę między handlem średniowiecznym a współczesnym

• wyjaśnia przyczyny częstych klęsk (epidemie)

■

■

■

■

■

■

■

■